Klimat naszego regionu

 

KLIMAT NASZEGO REGIONU: KRAKÓW

W kolejnym poście opisującym pogodę i klimat w naszym regionie, zajmiemy się charakterystyką Krakowa. Miasto to cieszy się wiekową tradycją pomiarów meteorologicznych, sięgającą jeszcze XIX wieku. Jest zatem jednym z niewielu miast na świecie, które może się pochwalić danymi synoptycznymi z tak odległego okresu. Co zatem możemy dowiedzieć się z tych zestawień? Szczegóły poniżej.

TEMPERATURA

Średnia roczna temperatura w zależności od miejsca wynosi ok. 8.7 do 9.3°C. W centrum miasta jest oczywiście cieplej niż na obrzeżach, co ma związek m.in ze zjawiskiem tzw. "Miejskiej wyspy ciepła". Polega to na tym, że latem, podczas gorących dni, temperatura w centrum miasta podnosi się ze względu na ogrzane przez słońce budynki, czy asfalt, a także np. poprzez słaby wiatr lub całkowity jego brak

Najcieplejszym rokiem był 2019, kiedy to średnia roczna temperatura wyniosła od 10.8 do 11.6°C. Najzimniejszym rokiem był natomiast 1940, ze średnią temperaturą ok. 6.3°C.

Rekord ciepła dla stolicy Małopolski jest imponujący, ale bardzo stary. Pochodzi jeszcze z XIX wieku a dokładnie z 1863 roku, kiedy to 30 czerwca zanotowano 38.4°C. Miasto potrafi być też bardzo mroźne. Rekord zimna również pochodzi z bardzo dawna. 10 lutego 1929 roku w Krakowie odnotowano -38.1°C. Tamten luty, jak i cała zima była najsurowszą w historii obserwacji w Polsce.

OPADY

W Krakowie średnio pada przez ok. 170 dni w roku a suma opadów waha się w granicach 650-700 mm, a więc miasto należy do jednych z bardziej wilgotnych w Polsce. Najwięcej wody spadło w 2010 roku, kiedy doszło do wielkiej powodzi na Wiśle. Przez cały rok napadało wtedy aż ok. 1 100 mm deszczu lub śniegu. Dla porównania, najbardziej suchy był rok 1993, kiedy spadło ok. 450 mm wody. W Krakowie, jak i zresztą w całej Polsce najwięcej deszczu spada w okresie letnim. Najczęściej natomiast pada w czasie jesieni i zimy, natomiast sumy opadów są wtedy najniższe.

Dawna stolica Polski, jest również dosyć burzowym miastem. Średnio grzmi tu przez ok. 28-30 dni w roku. Najczęściej niebo przecinały pioruny w 2014 roku; aż przez 39 dni. Najmniej burz wystąpiło natomiast w 1977 roku, kiedy to błyskało się przez zaledwie 17 dni.

POKRYWA ŚNIEŻNA

Pomiarów pokrywy śnieżnej dokonuje się nieprzerwanie w Krakowie od początku lat 20 XX wieku. Wynika z nich, że pierwszy śnieg o grubości co najmniej 1 cm pojawia się w mieście w okolicach 25 listopada, jednakże niejednokrotnie zjawiał się pod koniec października, a w 2015 roku nawet w połowie tego miesiąca. Pokrywa śnieżna utrzymuje się tutaj średnio przez ok. 60 dni, ale też jest to zależne od lokalizacji. Zdarzały się jednak bardzo duże odstępstwa od tej średniej. Miało to miejsce chociażby w roku 1996, kiedy śnieg leżał w mieście przez 105 dni. Wtedy Polskę nawiedziła najdłuższa zima w historii obserwacji. W 2020 roku natomiast padł rekord najmniejszej liczby dni z pokrywą śnieżną. Doliczono się ich zaledwie sześciu. Wtedy też maksymalna wysokość pokrywy śnieżnej wyniosła tylko 3 cm. Najwięcej śniegu leżało natomiast w lutym 1963 roku, aż 85 cm.

KLIMAT NASZEGO REGIONU: ZAKOPANE

Małopolska jest regionem, w którym dominują góry, Pogórza lub wyżyny, ale są też miejsca nizinne. Z tego powodu w zależności od ukształtowania terenu panują tutaj różne warunki klimatyczne. Tym wpisem otwieramy nowy cykl artykułów, w którym opisywać będziemy klimat, jaki panuje w poszczególnych miastach. W każdym poście znajdzie się mnóstwo ciekawostek pogodowych i klimatycznych o miejscach w których mieszkacie.

A więc zaczynamy. Dziś na pierwszy ogień opiszemy klimat Zakopanego.

Popularne góralskie przysłowie mówi: "Zakopane jest słynne za to, że 300 dni zimy, reszta samo lato". W tym powiedzonku jest bardzo dużo prawdy, gdyż z klimatycznego punktu widzenia lato pod Tatrami trwa zaledwie 2 miesiące, jest to lipiec i sierpień. O lecie mówimy wtedy, kiedy średnie dobowe temperatury powietrza przekraczają 15°C. W obu tych miesiącach wartość ta jest nieznacznie przekroczona, ale co ciekawe dzieje się tak dopiero od lat 90-tych. Biorąc pod uwagę 30-letni okres referencyjny, wcześniej w Zakopanem w ogóle przez cały rok, w żadnym z miesięcy średnie dobowe temperatury nie przekraczały 15°C, a więc lata nie było. Oczywiście mowa tu nie o pojedynczych latach, ale okresie ok. 30 lat, z którego jest wyliczana średnia. Upały w Zakopanem należą do rzadkości, ale zdarzało się, że temperatury przekraczały granicę upału, czyli 30°C. Rekord ciepła to +32.8°C z sierpnia 2013 roku. Zima w Zakopanem trwa średnio przez ok. 120 dni, a rekord zimna wynosi -34.1°C i pochodzi z lutego 1956 roku. W całej historii obserwacji, tylko w lipcu i sierpniu nigdy nie zanotowano mrozu. Z racji swojej wysokości, w Zakopanem często pada, nawet zimą. Rekordowa wysokość pokrywy śnieżnej wynosi 108 cm i pochodzi z marca 1953 roku. Średnia liczba dni z pokrywą śnieżną wynosi ok. 120, a najbardziej śnieżny był 1980 rok, kiedy pokrywa utrzymywała się przez 159 dni, a więc prawie pół roku. Były też jednak zimy zdecydowanie mniej śnieżne. W 2014 roku śnieg pokrywał miasto przez zaledwie 61 dni.

Zakopane jest bardzo deszczowym miastem. Średnio w ciągu roku spada tu ok. 1100 mm (litrów) wody na metr kwadratowy powierzchni, zarówno w postaci deszczu jak i śniegu. Dla porównania na polskie niziny tyle spada przez ponad 2 lata. Najbardziej deszczowymi miesiącami są: czerwiec i lipiec, natomiast najbardziej sucho jest w lutym. W ciągu roku pada tutaj przez ok. 230 dni. Najbardziej wilgotny okazał się rok 2010, kiedy Polskę nawiedziła wielka powódź. Spadło wtedy ponad 1640 mm wody, natomiast najsuchszym rokiem był 1993, kiedy napadało ponad 800 mm. Pokazuje to, jaka przepaść dzieli klimat nizin od klimatu gór. Gdyby na te pierwsze spadło te 800 mm, mówiono by zapewne o rekordowych sumach opadów, tymczasem w górach można by mówić nawet o suszy. Kolejnym elementem są burze, których pod Tatrami nie brakuje. Średnio niebo przecinają tutaj pioruny przez ok. 30 dni w roku. Najbardziej burzowo było w 1975 roku, kiedy grzmoty można było usłyszeć przez 47 dni w roku. Najspokojniejszy natomiast okazał się rok 2005, kiedy to błyskało się zaledwie przez 18 dni.

Może to dziwić, ale Zakopane należy do jednych z najspokojniejszych miast w Polsce, jeśli chodzi o wiatr. Przez ok. 290 dni panuje tutaj cisza lub wiatr jest słaby. Jednak zdarzają się wyjątki. Jest to fen, czyli wiatr halny, który najczęściej występuje w chłodnych porach roku. Jego siła potrafi być czasem naprawdę potężna, przez co powoduje zniszczenia, a także źle wpływa na samopoczucie ludzi. Najsilniejszy odnotowany halny miał miejsce w dniach 6-7 maja 1968 roku. Wiało tak mocno, że na wiatromierzu umieszczonym na Kasprowym Wierchu zabrakło skali a kończy się ona na 280 km/h. Wiatr powalił wtedy na Podhalu kilkaset hektarów drzew a w samym Zakopanem niszczył budynki a nawet wybijał szyby w oknach.

Klimat Zakopanego jest wybitnie górski. Charakteryzuje się dużą dynamiką i zmiennością warunków pogodowych. Możliwe są tutaj zarówno siarczyste mrozy, jak i upały. Cechą charakterystyczną jest duża ilość opadów, oraz liczne i niejednokrotnie bardzo gwałtowne, letnie burze. Do częstych zjawisk należy tzw. inwersja temperatury, która pojawia się w chłodnych porach roku. Dzięki temu w Zakopanem i innych miejscach leżących w kotlinach potrafi być nieraz nawet o kilkanaście stopni zimniej niż na szczytach górskich. Występują też tutaj wysokie amplitudy temperatury, szczególnie zimą. Jednego dnia potrafi być -20°C, a następnego dnia jeśli nadejdzie halny, może być nawet +15/+20°C.